Maskelenmiş Depresyon Nedir?

Maskelenmiş Depresyon Nedir?

Hepimiz üç aşağı beş yukarı depresyonun ne olduğunu ve nasıl göründüğünü biliyoruz: yoğun çaresizlik ve umutsuzluk duyguları, aktivitelerde belirgin bir biçimde azalma, yataktan kalkmakta zorlanma, yeme ve uyku düzeninde önemli değişiklikler…

Ancak depresyon göründüğünden daha karmaşık bir hâl alabilir. Bazı depresyonlar atipik özellik gösterirler ve bu, depresyonun bazı şekillerde gizlenmesini sağlar. Bir kişinin gülümsemesi, günlük hayatındaki işlevselliğini sürdürmeye devam etmesi ve aynı zamanda depresyonda olması mümkün değilmiş gibi düşünülse de durum her zaman böyle değildir.

Bu tablo farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Mesela insan doğasına aykırı düşecek derecede canı hiç sıkılmayanlar var. Çevremizde 7/24 “mutlu” olan bir insana kim depresyonu yakıştırır, değil mi? Bu kişiler içsel olarak depresif duygular hissetseler de bu duygularla temas etmeyi bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde reddederler. Bu duyguları sıklıkla zayıflık olarak görebilirler. Bu mutlu olma hâli, bir savunma mekanizması işlevi görür. Çünkü bu sayede kişi temelde hissettiği üzüntü duygusuyla, başarısız ilişkileriyle, kariyerindeki zorluklarla ya da hayatındaki anlamsızlıkla temas etmemiş olur.

Eğer kişi dış odaklı biriyse dışarıdan nasıl göründüğü kendisi için daha önemli bir hâle gelebilir ve bundan dolayı duygusal durumuna odaklanmayabilir. Ancak bu, daha fazla psikosomatik semptomlar yaşanmasına neden olabilir (organik kökene bağlı olmaksızın yaşanan fiziksel sıkıntılar). Aynı zamanda kişi, yaşadığı depresif belirtiler için yargılanacağını düşünüyorsa (“Kendini iyi hissetmek için yeteri kadar çabalamıyorsun.” veya “Tembellik ediyorsun.” gibi) bunu bastırma olasılığı artacaktır.

Maskelenmiş depresyon hayatı abartılı yaşama şeklinde de kendini gösterebilir. Mesela sürekli bir yenilik ve heyecan arama. Yeni amaçlara ulaşıldıktan sonra ya da bir şeyler sıradanlaştıkça, bir süre sonra depresyonla yeniden yüzleşme tehdidi, bu yenilik ve heyecan arayışını sürekli hâle getiriyor.

Depresyon, bazı bağımlılık ya da alışkanlıklarla da maskelenebilir. Bunlar alkol, uyuşturucu, yemek ya da cinsellik olabilir. “Büyütecek bir şey yok, sadece rahatlamam için bir kadeh içmeye ihtiyacım var.” şeklinde düşünceler uyanabilir. Bunların hepsi kısa süreli kaçışlardır ancak kişiye haz verdiği için sürdürülür.

Bir diğer maskeleme biçimi de öfkedir: “Benim bir sorunum yok, diğerleri suçlu.” Özellikle toplum tarafından erkeklere empoze edilen “Erkek gibi davran.”, “Erkekler ağlamaz.”, “Erkekler dik durur.” ve benzeri öğretilerden dolayı, erkeklerin daha sık başvurduğu bir savunma mekanizmasıdır.

Fazla eleştirel olmak ya da dünyayı saran karanlıktan söz edip durmak da maskelenmiş depresyonun bir göstergesi olabilir. Ancak bu bazen entelektüel çevreler tarafından kabul gören bir davranış olduğundan, bu eleştirel tavır kişinin mizacı olarak yorumlanabilir. Hatta bunu yetkin olarak yapabilen kişiler, dışarıdan “Ne kadar da bilgili, donanımlı, düşünceli bir insan.” gibi yorumlar alabilir.

Bu mekanizmaların hepsi, temelde birer kaçınma davranışıdır. Danışmanlık sürecinde bu kaçınma davranışları üzerine çalışılır. Bu kaçınmalar, kişinin probleminin sürmesine ve altta yatan depresif duygularının devam etmesine neden olur. Aynı zamanda kişiyi bu kaçınma davranışlarına sevk eden bilişsel çarpıtmalar üzerine çalışılır. Amaç, bu bilişsel çarpıtmalar ve kaçınma davranışı arasındaki ilişkinin gösterilmesi ve kişinin davranış değişikliğine gitmesidir.

Kaynaklar:

1- What Does Masked Depression Look Like?: https://psychcentral.com/blog/what-does-masked-depression-look-like

2- Smiling Depression: What You Need to Know: https://www.healthline.com/health/smiling-depression

3- The Secret Pain of “Smiling” Depression: https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-guest-room/201411/the-secret-pain-smiling-depression

4- Geçtan, E. (2002). Hayat. İstanbul: Metis